Tijdo van der Zee



Een robuust Europees elektriciteitssysteem: dat is het doel van het pakket voorstellen dat de Europese Commissie vandaag heeft gepresenteerd. Met nieuwe plannen voor uitbreiding en aanpassing van de elektriciteitsnetten wil de Commissie de afhankelijkheid van energie-importen verkleinen. Ook moet het pakket de stroomprijzen omlaag brengen en de bouw van infrastructuur versnellen via eenvoudiger vergunningen. Nederlandse belangenorganisaties reageren positief. Netbeheer Nederland noemt het een belangrijke stap, Energie-Nederland is "positief" over de aanpak, en NVDE is tevreden dat de Commissie ook ruimte maakt in de stikstofregels - een punt waarop de vereniging zelf actief heeft gelobbyd.

Long-duration energy storage (LDES) wordt onmisbaar in een elektriciteitssysteem dat tijdens meerdaagse perioden met lage productie stabiel moet blijven functioneren. De gedetailleerde uitwerking van definities, tijdsduren en beloningsmechanismen kan wachten tot de zomer van 2026. Dan namelijk maakt het Verenigd Koninkrijk zijn definitieve projectselectie bekend in het eerste Europese LDES-programma. Die Britse parameters kunnen vervolgens worden benut om de Nederlandse systematiek te verfijnen. Wat wél nu nodig is, is duidelijk uitspreken dát LDES onderdeel wordt van het toekomstige energiesysteem en dat de afspraken hierover consistent en concreet moeten zijn, zodat investeerders, netbeheerders en overheden weten waar zij op kunnen rekenen.

Een jaarlijkse bezuiniging van een miljard euro op de SDE++-subsidie, het langzaam leegraken van de SDE++-reservepot én de hogere subsidie-uitkeringen als gevolg van de lage energieprijzen, hebben van de SDE++-regeling een zenuwslopend spel gemaakt: pas over een half jaar weet de markt of er in 2027 een nieuwe subsidieronde komt. Volgens de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) is deze onzekerheid uiterst onwenselijk: "Het ontbreken van perspectief op subsidie vanaf 2027 leidt nu al tot uitstel van investeringen, afblazen van projecten en financieringsproblemen."

De bijna honderdjarige verwevenheid tussen de energievoorziening van Vattenfall en de staalproductie van Tata Steel Nederland nadert een einde nu de staalproducent de drie energiecentrales in de IJmond-regio overneemt en in eigen beheer gaat nemen. Deze vrijdag ondertekenden beide bedrijven een definitieve overeenkomst. De overdracht vindt plaats op 1 januari 2026, de circa 116 medewerkers van de centrales stappen over naar Tata. Financiële details van de transactie zijn niet bekendgemaakt.

Brancheorganisatie Energy Storage NL heeft vandaag het Nationaal Actieplan Energieopslag overhandigd aan demissionair minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei. De brancheorganisatie pleit hierin voor een duidelijke opslagambitie voor 2030 en 2050, een nationale beleidsstrategie en een sectorakkoord Energieopslag. Ook wil Energy Storage NL een nieuwe marktordening: een capaciteitsmechanisme, waarbij elektrisch vermogen achter de hand wordt gehouden voor momenten van nood. CO2-vrije aanbieders zouden dan bij de gunning voorrang moeten krijgen.

De logistiek, en met name het vrachtvervoer, vormt de komende jaren de grootste bron van opgesteld elektrisch vermogen op Nederlandse bedrijventerreinen. Dat blijkt uit een analyse van TNO, gebaseerd op een doorrekening van de energiehuishouding op alle Nederlandse bedrijventerreinen, met uitzondering van de grote industriële clusters. De uitkomst geeft een eerste indicatie van de potentie voor flexibel vermogen, al benadrukt TNO dat nader onderzoek nodig is naar de werkelijke beschikbaarheid van dat vermogen voor flexibele inzet.

De energietransitie vraagt om een andere inrichting van het energiesysteem. Volgens Laurens de Vries, hoogleraar Energiemarkten aan de TU Delft, is dat systeem er nog niet. "Producenten durven niet te investeren, omdat ze niet weten hoe de regels over vijf jaar zijn. En tegelijk groeit de vraag door elektrificatie en warmtepompen." Volgens De Vries is een capaciteitsmechanisme nodig om investeringen mogelijk te maken, en langetermijnopslag onmisbaar om Dunkelflautes te overbruggen.

De afgelopen maanden onderzocht ENTRA de vraag of bij aardgas hetzelfde kan gebeuren als eerder bij kolen: versnelde afschrijving, stranded assets en juridische procedures van bedrijven die hun investeringen willen beschermen. De verkenning liet zien dat die vergelijking niet vergezocht is. Ook nu zijn er argumenten om wél te investeren - leveringszekerheid, politieke steun en de druk om tijdig capaciteit te bouwen - terwijl er tegelijk beleid bestaat dat fossiel gebruik versneld wil terugdringen. Het risico is dus reëel, en wie verstandig is houdt daar rekening mee. Of zoals jurist Michiel Tjepkema zegt: "Neem je als partij die winst of zet je het apart voor als het beleid straks verandert? Dat zijn wel zaken waar je als ondernemer over na moet denken."

Na het vastlopen van de plannen voor nieuwe warmtenetten zet Amsterdam in op hybride warmtepompen. Met een subsidie van 7,5 miljoen euro uit het gemeentelijke Klimaatfonds wil het college alsnog tempo maken in de verduurzaming van woningen. Daarmee verschuift de nadruk van het beleid: niet langer sturen op aardgasvrij, maar op directe CO₂-reductie.

Ampyr Solar Europe heeft in de Noordoostpolder zijn grootste Nederlandse zonnepark in gebruik genomen. Het park heeft een vermogen van 96 megawattpiek (MWp) en maakt deel uit van een groter cluster van zonne- en windparken dat uiteindelijk samen goed is voor 1 gigawatt. Eerder dit jaar sloot Ampyr al stroomafnamecontracten (PPA's) met Volkswagen en Rockwool. Voor Rockwool is dit wereldwijd de eerste PPA; binnenkort zullen er nog twee volgen. Maar, zegt het bedrijf, PPA's zouden pas echt een vlucht nemen als het eenvoudiger werd om virtuele PPA's af te sluiten.