Energie delen: een psychologische barrière

Dankzij een collectieve aanpak van netbeheerder Liander, havenbedrijf Port of Amsterdam en de Energie Coöperatie Amsterdamse Haven (ECAH), blijft de bedrijvigheid in de haven draaien. Zelfs in tijden van stroomtekorten. "Je moet elkaar aardig vinden om samen iets te willen bouwen", vertelt Paul Wortelboer, manager bij Forkliftcenter en bestuurslid van ECAH.

Om netcongestie aan te pakken, daagden Alliander, Enexis en Stedin de markt uit met een bijzondere prijsvraag annex aanbesteding: wie bedenkt een slimme, snelle én makkelijke manier om middenspanningsstations sneller aan te sluiten? Het leverde een stroom aan innovaties, samenwerkingen en frisse ideeën op. "We hebben de markt keihard nodig", zegt Maartje Brans, directeur innovatie bij Alliander, namens de drie netbeheerders.

In Rotterdam en omgeving dragen 17.000 laadpunten actief bij aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet. Samen vormen ze een virtuele energiecentrale die tot 8 MW aan flexibel vermogen levert aan hoogspanningsnetbeheerder TenneT. Door meer gebruikersdata te verzamelen en/of extra mogelijkheden vanuit de netbeheerder te benutten, kan dit vermogen zelfs doorgroeien tot 20 MW.

Scheveningse ondernemers en gemeentediensten draaien samen met Stedin een lokaal energienet. Dankzij digitale infrastructuur die de opgewekte energie van zonnepanelen en het dagelijks verbruik optimaliseert, hopen zij samen de druk op het elektriciteitsnet te verlichten. Wordt dit straks het antwoord op netcongestie?

De krapte op het elektriciteitsnet in Utrecht, Gelderland en in de Flevopolder gaat nog zeker tot 2033 duren. Uitbreidingsprojecten van hoogspanningsnetbeheerder Tennet lopen vertraging op. Hierdoor moeten grootverbruikers van elektriciteit en de grotere producenten van wind- en zonnestroom in deze regio langer wachten op een nieuwe of zwaardere aansluiting. En mogelijk komt er ook een wachtlijst voor kleinverbruikers.

Om sneller toegang te krijgen tot voldoende transportcapaciteit, kunnen bedrijven zich verenigen in een energiehub met een groepscontract. Deze aanpak staat nog in de kinderschoenen, maar biedt veel potentie. Waar staan we nu? En wat moet je als collectief goed regelen met de netbeheerder om succesvol te starten?

De grootste uitdaging voor energiehubs is de onderlinge samenwerking tussen bedrijven. Want ondernemers zijn van nature niet graag afhankelijk van anderen voor hun bedrijfsvoering. Een andere hobbel is het verdienmodel. Dat is er namelijk niet altijd en een energiehub kost tijd en geld. Voor sommige bedrijven staan daar voordelen tegenover. Voor anderen zijn die voordelen niet zo evident, zeker niet op de korte termijn.

Toen netbeheerder Liander in 2020 plots code oranje en kort daarna code rood afkondigde voor Schiphol Trade Park, sloeg de schrik toe bij bedrijven op het nieuwe, duurzame bedrijventerrein. Slechts vier bedrijven hadden toen een aansluiting; nieuwe ondernemingen dreigden buiten de boot te vallen. Toch lukte het om in amper twee jaar tijd twaalf bedrijven van stroom te voorzien, dankzij een uniek virtueel energienet. Hoe kreeg het park dat voor elkaar? En wat kunnen andere bedrijventerreinen daarvan leren?

De elektrificatie van de samenleving gaat sneller dan netbeheerders kunnen bijhouden. Door een gebrek aan netcapaciteit wachten steeds meer bedrijven en woonwijken op aansluiting. Netbewuste nieuwbouw kan volgens Alliander een deel van de problemen oplossen. Netbewust bouwen begint bij het energiesysteem en niet bij de wijk. Delen staat daarbij centraal, waarbij er geen plaats meer is voor onbegrensd verbruik. En dat vraagt ook een mentale omschakeling.